پرکارترین، کم‌کارترین


پرکارترین و کم‌کارترین‌های سینمای ایران هر چند در رشته‌ها و تخصص‌های مختلف قابل بررسی هستند، ولی تمرکز بر فعالیت‌های بازیگران در فیلم‌های اکرانی فصل تابستان می‌تواند جذابیت خاص خود را داشته باشد.

در فصل تابستان 12 فیلم ایرانی به اکران عمومی سینماها درآمدند که در مقایسه با فصل بهار افزایشی به اندازه یک فیلم داشته است. در میان این آثار فعالیت‌های دو بازیگر نقش اول از نظر کمی در صدر فهرست پرکارترین‌ها قرار گرفته است. ضمن اینکه دو بازیگر نقش‌های مکمل و فرعی نیز در تابستان حضوری برجسته داشتند.

گلشیفته فراهانی پرکارترین بازیگر فصل بود که حضور او در نقش اول دو فیلم تأثیرگذار و مهم می‌تواند صدرنشینی او را توجیه کند. فراهانی در "همیشه پای یک زن در میان است" کمال تبریزی و "دیوار" محمدعلی طالبی در نقش محوری و اصلی حضور پیدا کرد که دو فیلم متفاوت در گونه‌های سینمایی مختلف بودند.

فراهانی با بازی در نقش یک زن متأهل (همیشه پای یک زن در میان است) و یک دختر نوجوان موتورسوار (دیوار)، توانست دو وجه مختلف از بازیگری خود را به نمایش بگذارد. ضمن اشاره به این نکته که فیلم تبریزی پرفروش‌ترین در فصل تابستان شد.

محمدرضا فروتن نیز با دو فیلم پرکارترین بازیگر مرد تابستان لقب گرفت. او با حضور در دو فیلم "حس پنهان" مصطفی رزاق‌کریمی و "خاک سرد" رضا سبحانی دو نقش متفاوت را ایفا کرد که از لحاظ خاستگاه فیلم هم متفاوت بودند. او در نقش مردی که در یک مثلث عشقی بین دو زن قرار می‌گیرد (حس پنهان) و یک مرد خانواده در حاشیه شهر بم که گرفتار زلزله می‌شود (خاک سرد) حضوری خاص داشت. ضمن اینکه فیلم سبحانی از آثار رایج سینما نبوده و دو سال پشت خط اکران ماند.

شبنم مقدمی از بازیگرانی است که در دو نقش مکمل و بسیار دور از هم ظاهر شد. "همیشه پای یک زن ..." و "فرزند خاک" محمدعلی آهنگر دو حضور متفاوت از این بازیگر را ثبت کردند که البته نقش او در فیلم دفاع مقدسی آهنگر می‌تواند محوری هم محسوب شود. مهران رجبی نیز در سه نقش فرعی "10 رقمی" همایون اسعدیان، "مینای شهر خاموش" امیرشهاب رضویان و "روز برمی‌آید" بیژن میرباقری حضور داشت.


پرفروش‌ترین، کم‌فروش‌ترین


از 12 فیلم اکران شده در سه ماه دوم سال "همیشه پای یک زن در میان است" توانست عنوان پرفروش‌ترین را به خود اختصاص دهد. این فیلم که در آستانه رسیدن به فروش یک میلیارد تومانی است پس از 62 روز نمایش 000/300/924 تومان فروخته است. البته پس از نمایش در جشنواره بیست و ششم فجر این میزان فروش برای فیلم تبریزی قابل پیش‌بینی بود که با تکیه بر قالب کمدی فانتزی و حضور بازیگران چهره این عنوان را از آن خود کرد.

کم‌فروش‌ترین فیلم این فهرست "پرچم‌های قلعه کاوه" محمد نوریزاد است که هر چند در گروه سینمایی اکران شد ولی کمتر از فیلم‌های به نمایش درآمده در گروه سینمایی آزاد فروش کرد. این فیلم پس از 27 روز نمایش 000/800/4 تومان فروش داشت که با توجه به تاریخی بودن فیلم و بازتاب‌های نه چندان خوب که پس از نمایش جشنواره‌ای داشت، از پیش این عنوان را به خود اختصاص داده بود.

بین این دو فیلم که ابتدا و انتهای فهرست قرار گرفته‌اند این آثار به ترتیب قرار گرفته‌اند: "10 رقمی" 000/300/517 تومان، "حس پنهان" 000/200/241 تومان، "دیوار" 000/700/136 تومان، "فرزند خاک" 000/300/111 تومان، "مینای شهر خاموش" 000/800/64 تومان، "سربلند" 000/400/61 تومان، "ریسمان باز" 000/000/37 تومان، "حقیقت گمشده" 000/000/23 تومان، "خاک سرد" 000/600/21 تومان و "روز برمی‌آید" 000/500/12 تومان.


پرخبرترین، کم‌خبرترین


عنوان پرخبرترین فیلم تابستانی از میان 12 فیلم به نمایش درآمده را به سختی می‌توان به یک فیلم خاص اعطا کرد. چرا که معمولاً فیلم‌های روی اکران با خبرهای هفتگی،‌ گزارش فروش، گفتگو با عوامل و ... در معرض خبررسانی قرار می‌گیرند و همین نکته انگشت گذاشتن روی یک فیلم خاص را مشکل می‌کند. هر چند در این میان "همیشه پای یک زن ..." به واسطه طولانی شدن زمان اکران، فروش بالا و حضور گلشیفته فراهانی از جهاتی خبرساز شد.

عنوان کم‌خبرترین فیلم هم به آثاری تعلق می‌گیرد که با کمترین خبررسانی و در گروه خاص اکران شدند. "خاک سرد" به طور ناگهانی در گروه سینمایی آفریقا جایگزین "دیوار" شد و خیلی زود هم جای خود را به "دعوت" داد. بیلبورد و تیزرهای محدود این فیلم نتوانست رونقی به گیشه بدهد. "پرچم‌های قلعه کاوه" نیز با وجود داشتن بیلبورد نتوانست این فیلم را از قعر فهرست فروش نجات دهد.

اما از میان پروژه‌های در حال پیش تولید سینمای ایران لقب پرخبرترین همچون بهار به فیلم "اخراجی‌ها 2"‌ تعلق می‌گیرد که هنوز کلید نخورده و به طور متوسط هر هفته خبری از آغاز، بازیگران احتمالی و ... آن در صدر اخبار قرار گرفت. از زمان آغاز ساخت دو پروژه "بیست" و "شبانه‌روز" نیز این دو فیلم نیز به واسطه عکس‌های منتشر شده از روند پیشرفت فیلم و فهرست رنگین بازیگران در معرض خبررسانی گسترده رسانه‌ها قرار گرفتند.

پارسا پیروزفر نیز در تابستان خبرساز شد و پس از مدتها غیبت در سینما و حضور در مجموعه "در چشم باد"، به عنوان بازیگر فیلم "شبانه‌روز" امید بنکدار و کیوان علیمحمدی انتخاب شد. خبر نقش‌آفرینی پیروزفر دیرهنگام و در پایان حضورش در "شبانه‌روز" اعلام شد که متفاوت بودن گریم وی و حاشیه این حضور او را در مرکز توجه قرار داد.

همزمان با انتشار تصاویر جدید از فیلم «مجموعه دروغ ها» ساخته جدید ریدلی اسکات، اطلاعات و اظهارنظرهای جدیدی درباره این فیلم از سوی سازندگان آن دیروز در منابع خبری مختلف منتشر شد. در حالی که گلشیفته فراهانی این روزها در سوئد به سر می برد و همراه عوامل سازنده فیلم «سنتوری» داریوش مهرجویی و وحیده محمدی فر در جشنواره «یاری» این کشور شرکت کرده است، مسوولان امور تبلیغی و اطلاع رسانی کمپانی وارنر پخش کننده فیلم «مجموعه دروغ ها» طی روزهای گذشته اطلاعات جدیدی درباره این فیلم در اختیار رسانه های خبری قرار دادند. در فاصله کمتر از دو هفته تا اکران فیلم کمپانی وارنر علاوه بر ایجاد تغییراتی در سایت رسمی فیلم، عکس های جدیدی از فیلم در کنار نظرات سازندگان فیلم درباره نحوه ساخت فیلم منتشر شده است. همچنین چند رسانه دیگر هم به انجام گفت وگوهایی با عوامل پرداختند گلشیفته فراهانی هم جزء آنها است. با اطلاعات جدید منتشره مشخص شد شخصیت «عایشه» به طور قطع یک پرستار ایرانی- اردنی مقیم امان (پایتخت اردن) است که در یک کلینیک محلی مخصوص پناهندگان فعالیت می کند. همان طور که پیش از این در روزنامه اعتماد نوشته شده بود شخصیت عایشه تغییر یافته شخصیت «آلیس» در کتاب اقتباس شده برای فیلم است که ویلیام موناهان فیلمنامه نویس با مشورت دیوید ایگناشس نویسنده کتاب آن را در قالب یک دختر ایرانی- اردنی تصویر کرده است.

برخورد لئوناردو دی کاپریو با گلشیفته فراهانی در فیلم هنگامی رخ می دهد که شخصیت راجر فریس مامور اطلاعاتی بلندپایه سیا در جریان ماموریتش برای به دام انداختن تروریست معروف «سلیمان» مجروح می شود و در کلینیکی که فراهانی در آن کار می کند بستری می شود. ریدلی اسکات کارگردان معروف فیلم دیروز درباره نحوه انتخاب فراهانی برای نقش عایشه گفت؛ «ما خیلی خوشبخت بودیم که او را به دست آوردیم. گلشیفته یکی از مهم ترین بازیگران زن ایرانی است. من او را نخستین بار در یک نوار ویدئویی که فیلمی از او داشت، دیدم که بسیار تاثیرگذار بود. بسیار فوق العاده و یک بازیگر کلاسیک کامل بود.
 بعد سرانجام توانستیم او را از نزدیک ببینیم. انرژی خاصی داشت که توصیفش مشکل است.» اسکات با این توصیف که «از او انرژی و شور خاصی تراوش کرد» از زیبایی خاص فراهانی و اینکه «دوربین واقعاً او را دوست دارد» صحبت می کند. فراهانی هم در این گفت وگو که امانوئل لوی آن را انجام داده است در توصیف شخصیت عایشه می گوید؛ «عایشه یک پرستار است اما عملاً به اندازه یک پزشک آگاهی دارد. در آغاز او فریس را جالب می یابد اما به صورت جدی به او توجه نمی کند. وقتی کشف می کند که او یک قلب رئوف دارد به خودش اجازه درگیری بیشتر می دهد.»

 در ادامه گزارش صحبت های لئوناردو دی کاپریو درباره گلشیفته آمده که در نوع خود جالب است. دی کاپریو گفته است؛ «گلشیفته یک بازیگر خارق العاده است. بخشی از ناآگاهی او نسبت بر روابط زنان و مردان در فیلم های غربی بر روابط فریس و عایشه سایه افکنده که او به خوبی از عهده اجرای آن برآمده است. فریس احساس نزدیکی بسیار زیادی به عایشه دارد. او بسیار به فرهنگ عایشه و سنت او احترام می گذارد و برای توسعه ارتباطش با او فعالیت می کند.» «لئو بسیار بزرگ بود.» این شروع صحبت های گلشیفته درباره دی کاپریو است که چنین ادامه پیدا می کند؛ «او بسیار بخشنده بود و به من احساس راحتی کامل می داد. او واقعاً به من کمک زیادی کرد. همکاری با او برای من افتخار بزرگی بود.» صحبت های تهیه کننده اجرایی درباره بازی گلشیفته و دی کاپریو پایان دهنده این گزارش است که از حاصل فوق العاده این ترکیب صحبت کرده است. جمعه 10 اکتبر (19 مهر) اکران رسمی فیلم شروع می شود در حالی که نمایش های ویژه افتتاحیه فیلم از هفته آینده آغاز می شود. ظاهراً نیویورک اولین مقصد عوامل است که فراهانی نیز در آن حاضر خواهد بود.

نگاهى به فهرست برگزیدگان سینماى ایران در فستیوال هاى جهانى نشان مى دهد که نیکى کریمى بازیگر 37 ساله تا امروز با چهار جایزه (از جشنواره هاى سن سباستین، قاهره، نانت و تائورمینا) موفق ترین بازیگر در عرصه هاى جهانى بوده است. در ردیف بعدى فرامرز قریبیان قرار دارد که با سه جایزه (از جشنواره هاى زیمبابوه، مسکو و هند) قرار دارد اما به لحاظ اهمیت جایزه ها پس از ناجى و جشنواره برلین، ترانه علیدوستى (لوکارنو)، فرامرز قریبیان (مسکو)، حمید فرخ نژاد (مسکو و کارلووى وارى) و نیکى کریمى (سن سباستین) در درجه بالاترى قرار مى گیرند چرا که فستیوال هاى مورد نظر به عنوان رویدادهاى مهم سینماى جهان شناخته مى شوند و داراى اهمیتى انکارناپذیر. و اما فهرست جوایز:

سال 1366- جایزه بهترین بازیگر نخستین جشنواره پیونگ یانگ (کره شمالى) به جمشید مشایخى براى فیلم «پدربزرگ» ساخته مجید قاریزاده
سال 1371 - جایزه بهترین بازیگر سومین جشنواره پیونگ یانگ به علیرضا خمسه براى فیلم «آپارتمان شماره 13» ساخته یدالله صمدى
سال 1372 - جایزه بهترین بازیگر چهل و یکمین دوره جشنواره سن سباستین اسپانیا به نیکى کریمى براى فیلم «سارا» ساخته داریوش مهرجویى
جایزه بهترین بازیگر پانزدهمین جشنواره فیلم سه قاره (نانت فرانسه) به نیکى کریمى براى فیلم «سارا»
سال1373 -جایزه چهارمین جشنواره فیلم پیونگ یانگ به ابوالفضل پورعرب براى«عروس» از بهروز افخمى
سال 1375- جایزه بهترین بازیگر ششمین جشنواره فیلم پیونگ یانگ به خسرو شکیبایى براى فیلم «خواهران غریب» ساخته کیومرث پوراحمد
سال 1376 - جایزه بهترین بازیگر هفدهمین جشنواره امى ین فرانسه به رؤیا نونهالى براى«فصل پنجم» ساخته رفیع پیتز
سال 1377- جایزه بهترین بازیگر بیست و دومین جشنواره فیلم کودک قاهره مصر به پگاه آهنگرانى براى فیلم «دخترى با کفش هاى کتانى» ساخته رسول صدرعاملى
سال 1378 - جایزه بهترین بازیگر بیست و نهمین جشنواره تائور مینا ایتالیا به نیکى کریمى براى فیلم «دو زن» ساخته تهمینه میلانى
جایزه بهترین بازیگر نهمین جشنواره کودکان کانادا به فاطمه معتمدآریا براى«مهر مادرى» از کمال تبریزى
سال 1379- جایزه بهترین بازیگر سى و پنجمین جشنواره کارلو وى وارى چک به حمید فرخ نژاد براى فیلم «عروس آتش» ساخته خسرو سینایى
جایزه بهترین بازیگر جشنواره والنسین فرانسه به حسین محجوب براى «رنگ خدا» ساخته مجید مجیدى
تقدیرنامه بیست و دومین جشنواره سه قاره براى مهدى لطفى بازیگر «کودک و سرباز» از رضا میرکریمى
سال1380- جایزه بهترین بازیگر بیست و سومین جشنواره قاهره به نیکى کریمى براى«نیمه پنهان» ساخته تهمینه میلانى
جایزه بهترین بازیگر هفدهمین جشنواره فیلم زیمبابوه به فرامرز قریبیان براى«چشمهایش»ساخته قریبیان
جایزه تقدیر از فعالیت هاى برجسته و ممتاز فاطمه معتمدآریا در دومین جایزه سالانه بنیاد آیلکس و جشنواره فیلم هاى ایرانى در موزه هنرهاى زیباى بوستون آمریکا
سال 1381- جایزه بهترین بازیگر پنجاه و پنجمین جشنواره فیلم لوکارنو به ترانه علیدوستى براى فیلم «من، ترانه15 سال دارم» ساخته رسول صدرعاملى
جایزه بیست و ششمین جشنواره مونترال کانادا به لیلا حاتمى برای«ایستگاه متروک» ازعلیرضا رئیسیان
جایزه ویژه بیست و چهارمین جشنواره فیلم نانت به مجموعه بازیگران فیلم «امتحان» ساخته ناصر رفائى
جایزه بهترین بازیگر بیست و ششمین جشنواره فیلم قاهره به کتایون ریاحى براى فیلم «شام آخر» ساخته فریدون جیرانى
جایزه ویژه جشنواره فیلم کودکان المپیاى یونان به بازیگران نوجوان فیلم «تو آزادى» ازمحمدعلى طالبى
جایزه نهمین دوره جشنواره پیونگ یانگ به هدیه تهرانى براى فیلم «پارتى» ساخته سامان مقدم
سال 1382- جایزه بهترین بازیگر بیست و پنجمین جشنواره فیلم مسکو به فرامرز قریبیان براى فیلم «رقص در غبار» ساخته اصغر فرهادى
سال 1383 - جایزه بهترین بازیگر جشنواره لیستاپاد بلاروس به حسین محجوب و محسن رمضانى براى فیلم «رنگ خدا» ساخته مجید مجیدى
جایزه بیست و ششمین جشنواره سه قاره به گلشیفته فراهانى براى«بوتیک» ازحمید نعمت الله
جایزه ویژه هیأت داوران سى و پنجمین جشنواره هند به فرامرز قریبیان براى «شهر زیبا» از اصغر فرهادى
سال 1384- جایزه بهترین بازیگر بیست و هفتمین جشنواره مسکو به حمید فرخ نژاد براى فیلم «طبل بزرگ زیرپاى چپ» ساخته کاظم معصومى
سال 1385- جایزه بهترین بازیگر جشنواره تاتارستان روسیه به گلشیفته فراهانى براى فیلم «اشک سرما» ساخته عزیزالله حمید نژاد
جایزه بهترین بازیگر جشنواره ادیان مذهبى ایتالیا به حسین یارى براى«دم صبح» ساخته حمید رحمانیان
جایزه پانزدهمین جشنواره هانگ ژو چین به پارسا پیروزفر براى«اشک سرما»از عزیزالله حمیدنژاد
سال 1386 - جایزه بهترین بازیگر پنجاه و هشتمین جشنواره فیلم برلین به محمد رضا ناجى براى فیلم «آواز گنجشک ها» ساخته مجید مجیدى